Hoe een ‘vergeten’ oorlog miljoenen levens bedreigt

10 februari 2025

Oorlog, ziekten en zware hongersnood raken miljoenen Sudanezen, maar toch lijkt de wereld ze te zijn vergeten. Met de collecte van het noodhulp- en rampenfonds op 16 maart 2025 wil de kerk de grootste nood lenigen.

Gamareldin (13) en zijn broertje Serajeldin (9) spelen buiten in Khartoem, de hoofdstad van Sudan, als er een bom ontploft. Door de klap van de explosie raakt zijn rechterbeen zwaar gewond. „Hij zat nog met een klein stukje vast”, herinnert Gamareldin zich.

Serajeldin wordt geraakt door een rondvliegende granaatscherf. Die dringt zijn lichaam binnen via zijn buik en verlaat het via de rug. Onderweg richt hij onherstelbare schade aan, waardoor de Serajeldin verlamd raakt.

Zwaargewond worden de broers vervoerd naar een ziekenhuis in Wad Madani, bijna 3 uur verderop, waar hun verwondingen worden behandeld. Maar als een rebellenleger Wad Madani inneemt, moeten Gamareldin, zijn broertje en hun moeder vluchten voor hun veiligheid. Het is een zware tocht: Gamareldin loopt 3 uur lang op zijn krukken door de gevaarlijke frontlinie naar een vluchtelingenkamp in Alhoori. Zijn broertje volgt in een rolstoel. In het vluchtelingenkamp krijgen de twee jongens en hun moeder warme maaltijden en schoon water, zodat ze op krachten kunnen komen en toekomstplannen kunnen maken. Een van de helpende partijen in het vluchtelingenkamp is ZOA. Met uw bijdrage aan de collecte voor het Noodhulp- en rampenfonds, op zondag 16 maart, helpt u de hulporganisatie om mensen zoals Gamareldin en zijn moeder en broertje van basale levensbehoeften te voorzien.

Code rood

De nood in Sudan is hoog. Sinds op 15 april 2023 een gewelddadige oorlog uitbrak tussen de Sudanese Armed Forces (SAF) en de Rapid Support Forces (RSF) is niemand in het land zijn leven nog zeker. Zeker 11 miljoen mensen zijn op de vlucht. Ze worden ondergebracht in officiële vluchtelingenkampen van de Verenigde Naties of zoeken hun toevlucht onder lappen, dekens en gescheurde zeilen. Geweld is aan de orde van de dag: de strijdende partijen bestoken elkaar met luchtaanvallen, dorpen met onschuldige bewoners worden uitgemoord, militairen van beide zijden verkrachten burgers en voedselvoorraden worden geplunderd of bewust tegengehouden om de bevolking te verzwakken.

Doordat boeren op de vlucht zijn geslagen of gedood, of niet aan zaden kunnen komen, worden er nog nauwelijks gewassen verbouwd. Dat heeft gevolgen voor de toekomst, want wat niet wordt gezaaid kan niet worden geoogst. En dus zal de hongersnood in de komende periode alleen maar toenemen.

Voor zo’n 32 miljoen Sudanezen is het ‘code rood’, de op een na hoogste classificatie voor rampen. Nog eens 7 miljoen anderen leven in een ‘catastrofale’ situatie, schrijven onderzoekers van Instituut Clingendael – een onafhankelijk onderzoeksinstituut op het gebied van internationale betrekkingen – in een rapport; zij krijgen per dag hooguit een derde van het voedsel dat ze normaal nodig hebben om te overleven.

En dan zijn er nog andere bedreigingen. De Wereldgezondheidsorganisatie meldt dat ongeveer 90% van de gezondheidsinstellingen platligt, waardoor levensbedreigende ziekten zoals cholera, malaria, knokkelkoorts en mazelen rondwaren onder de toch al kwetsbare bevolking. Hulp bieden is moeilijk, want hulpverleningsorganisaties worden op dit moment niet toegelaten. Alleen organisaties die al in het land aanwezig zijn, kunnen helpen. Maar ook zij kunnen niet alle gebieden bereiken.

Weinig ‘nieuws’

Hoe schrijnend de situatie voor de miljoenen Sudanezen ook is, toch lijken ze vergeten door de rest van de wereld. Anders dan bij de conflicten in het Midden-Oosten staan er in Sudan minder belangen op het spel voor Westerse landen. Er is geen olie of gas te vinden, waardoor het land van weinig betekenis is op het wereldtoneel. Verder zijn er zoveel partijen betrokken – van de paramilitaire groepen tot lokale stammen – dat de situatie voor buitenstaanders moeilijk te begrijpen is. Ook zijn er weinig noemenswaardige ontwikkelingen: de SAF en RSF bestoken elkaar zonder vooruitgang te boeken. Daardoor valt er weinig ‘nieuws’ te melden. Daar komt nog bij dat internationale media nauwelijks toegang tot het land hebben, zodat er nauwelijks onafhankelijk verslag kan worden gedaan over de grootste crisis in decennia in het land.

Intussen is het einde van deze noodsituatie nog niet in zicht. De SAF en RSF willen allebei het land regeren. Dat kan volgens hen alleen door een militaire oplossing. Dat betekent dus: erop of eronder. Omdat beide legers financiers en externe steun hebben, kunnen ze de strijd lang volhouden.1 De RSF krijgt bijvoorbeeld wapens van de Verenigde Arabische Emiraten, terwijl de SAF geld ontvangt van Egypte en Rusland. 2 Die landen hebben zo hun eigen belangen – van het goud dat in het land aanwezig is tot een strategische haven aan de Rode Zee. Volgens de onderzoekers van Instituut Clingendael kan er alleen een einde aan de oorlog komen als die geldkranen worden dichtgedraaid.3 Westerse landen zouden dan ook sancties tegen de krijgsheren van de SAF en RSF moeten instellen en de landen die hen steunen.

Hulp aan huishoudens

Geld blijkt ook voor de vluchtelingen van groot belang, want dat biedt hen toegang tot voedsel en andere primaire levensbehoeften, zoals gezondheidszorg. De collecteopbrengst wordt onder meer gebruikt om de bevolking en vluchtelingen in Wad Madani te voorzien van schoon drinkwater. Ook worden van het geld watersystemen, zoals waterdistributiepunten die op zonne-energie werken, gerepareerd. Daarnaast investeert ZOA in openbare keukens waar voedzame maaltijden zullen worden bereid. En verder krijgen huishoudens in de provincie Gedaref contant geld, zodat ze zelf voedsel en andere levensbehoeften, zoals medicijnen, kunnen kopen. Op die manier steunen de huishoudens de lokale economie en, niet onbelangrijk, behouden ze hun waardigheid.

Geeft en bidt u mee voor de miljoenen Sudanezen in deze moeilijke situatie?