Homiletiek
Johannes Hoornbeeck (1617-1666) is de auteur van ‘De eerste Nederlandse Homiletiek’. Hij begint zijn boek over de predikkunde met het appèl dat het geenszins de minste opdracht van de student is om de heilige kunst van het preken goed aan te leren. Het is volgens hem van belang om er goed op te letten hoe de preek tot de meeste vrucht voor de Kerk kan worden opgezet. Hoornbeeck zegt: ‘de preek is een heilige handeling, uitleggend het Woord van God en dit toepassend tot opbouw van de Gemeente’.
Als we dit op ons in laten werken, is het heel begrijpelijk dat het vak Homiletiek een belangrijke plaats heeft in de opleiding. Het vak wordt gegeven in de master. We begonnen met de geschiedenis van de homiletiek. Aan de hand van preken van Origenes, Chrysostomus, Ambrosius, Augustinus, Calvijn, Owen en Edwards stelden we ons de vraag hoe deze mensen preekten. Wat kunnen we van hen leren? Een mooie uitdrukking die in dat verband gebruikt werd is: ‘we zijn kleine mensen, maar staande op de schouders van deze reuzen uit de kerkgeschiedenis kunnen we toch heel ver kijken’. Tijdens het lezen van deze preken werd ook duidelijk dat er niet één juiste manier van preken is en dat op dit punt in de geschiedenis van de prediking ook duidelijke verschillen zichtbaar zijn.
Vervolgens zijn we gaan nadenken over de verschillende ‘stappen’ of ‘fasen’ in het proces van de preekvoorbereiding. We hebben hiermee geoefend door zelf een aantal preken te maken. Het is daarbij allereerst belangrijk om de tekst te bestuderen in de context. Wat hebben de eerste hoorders of lezers ervaren toen deze tekst tot hen kwam? Maar vervolgens is ook van belang om de vraag te stellen wat de Heere vandaag door middel van deze tekst tot ons wil zeggen. Dit zijn vragen die niet buiten jezelf om gaan. Een preek gaat in het voorbereidingsproces ‘door de prediker heen’. Het besef dat de Heere mensen inschakelt om Zijn Woord te verkondigen, maakt je heel klein en afhankelijk. De prediker is zowel bij de voorbereiding als bij het uitspreken van de preek diep afhankelijk van de leiding van de Heilige Geest. Daarom is de verborgen omgang met de Heere van het allergrootste belang. Een goede preek begint en eindigt op de knieën.
Arjan Speksnijder